Programy TEACCH dla dzieci z autyzmem
TEACCH jest skrótem od Treatment and Education of Autistic and reladed Communication handicapped Children i stanowi efektywny program nauki osób z autyzmem, oparty na wynikach badań E. Schoplera. Jest stosowany w całym USA i wielu innych krajach świata, również w Polsce. Podstawowe wartości programu to: Teaching, Expanding, Appreciating, Collaborating, Cooperating, Holistic.
Historia programu TEACCH sięga 1966 roku, kiedy Dr Eric Schopler i Dr Robert Reicher stwierdzają, iż:
- autyzm to zaburzenie rozwojowe
- rodzice stanowią istotne ogniwo wspierające terapeutów (są również terapeutami domowymi)
- akcent musi był położony na indywidualne dostosowanie
Wieloletnie badania nad czynnikami warunkującymi efektywność procesu edukacyjno-terapeutycznego dla osób z autyzmem, prowadzą do opracowania (1972 r.) na Uniwersytecie w Północnej Karolinie programu TEACCH.
Misją TEACCH jest tworzenie, ewaluowanie programów skoncentrowanych na udzielaniu wsparcia (dziecku, środowisku, rodzinie), rozwijanie potencjału rozwojowego osoby z autyzmem. Celem programu jest stworzenie możliwości osiągnięcia – mimo zaburzenia – najwyższego poziomu samodzielności i jakości życia osób z autyzmem przy uwzględnieniu dwóch aspektów:
1. wykształcenie przez nich jak największej integracji ze środowiskiem poprzez uwolnienie potencjału, wzrost kompetencji, poprawę samoświadomości
2. konieczności tworzenia specjalnego otoczenia, które umożliwi im osiągnięcie samodzielności
Wsparcie dzieci autystycznych jest realizowane w formie tzw. działania dw
utorowego. Wskutek organicznego uszkodzenia mózgu u dzieci tych mamy do czynienia z zaburzeniami rejestracji i przetwarzania bodźców sensorycznych oraz komunikacji społecznej. Ich specyficzny sposób postrzegania świata, uczenia się, zainteresowań określany jako „autystyczna kultura” w znaczący sposób różni się od „kultury nieautystycznej” stawiającej im inne wymagania i oczekiwania. Aby zatem osoby z autyzmem mogły żyć niezależnie w „kulturze nieautystycznej” muszą otrzymać wsparcie podczas rozwijania umiejętności i zdolności, które pomogą im w wypełnianiu stawianych przez społeczeństwo żądań. Jednocześnie istnieje konieczność specjalnego zorganizowania otoczenia aby wywołane autyzmem deficyty i trudności zostały w znacznym stopniu zredukowane. To z kolei pozwoli na wykształcenie nowych rodzajów zachowania.
Specjalne otoczenia dla dzieci autystycznych odnosi się do:
- fizycznej organizacji otoczenia - wyrażającej się w uporządkowaniu otoczenia, w którym uczy się dziecko (eliminacja bodźców rozpraszających, właściwe rozłożenie materiałów oraz stworzenie odpowiedniej przestrzeni do realizacji podstawowych potrzeb tj. uczenia się, odpoczynku i zabawy.
- strukturalizacji przestrzeni, czasu i czynności
- metod uczenia – zaczerpniętych ze stosowanej analizy zachowania (terapii behawioralnej)
Główne założenia strategii nauczania to:
1. Model interakcji, uwarunkowany poziomem rozwoju dziecka – dlatego też bardzo ważna jest diagnostyka wstępna i kontrolna dziecka w trakcie realizacji programu. W
naszym Centrum każde dziecko przystępujące do programu, w pierwszym etapie przechodzi diagnostykę funkcjonalną (PEP-R, VB-MAPP, T-TAP). Przygotowana na tej podstawie interwencja wychodzi nie od deficytów, ale zawsze od mocnych stron i zainteresowań dziecka i stara się je wykorzystać do wyrównania słabych stron
2. Perspektywa rozwoju zakładająca, iż program nauczania musi uwzględniać różne poziomy funkcjonowania dziecka z autyzmem.
3. Relatywizm behawioralny rozumiany jako modyfikowanie zachowania i umiejętności adekwatnie do zaistniałej sytuacji.
4. Hierarchia zadań w programie nauczania uwzględniająca indywidualną sytuację dziecka z autyzmem i jego potrzeby.
Program TEACCH stanowi ramową koncepcję opartą na bazie teoretyczno-naukowej. Dlatego też możliwe jest tu uwzględnienie wielu technik interwencji i form terapii. Warunkiem jest ich generalna skuteczność udokumentowana naukowo oraz dające się udowodnić powody, dlaczego akurat te formy terapii uważane są za efektywne w wypadku konkretnego dziecka autystycznego.
Badania prowadzone nad efektywnością programu TEACCH wskazują, iż należy do jednych z najbardziej optymalnych strategii ukierunkowanych na redukowanie symptomów autyzmu i objawów złego przystosowania. Dostarcza struktury i przewidywalności co jest niezbędne w tworzeniu przyjaznego środowiska dla dziecka autystycznego. Promuje również jego niezależność i samodzielność w działaniu.